1-Yazı (M.Ö. 3500): Tarih kitaplarımızda yazının Sümerler tarafından
bulunduğu yazar. Daha yenilikçi yaklaşımlar ise yazının aynı dönemde
Mısır uygarlığı tarafından bulunduğunu, yani yazının dünyadaki iki farklı
uygarlığın aynı zamanda bulduğu bir şey olduğunu söylüyor. Yazının
bulunması, insanlık tarihinde bilgi adına atılmış ilk adımdır.
2-Takvim (M.Ö. 45): Takvimler astronomik olaylara göre ayarlanır.
Evrende bizim için en önemli iki astronomik hadise de güneş ve ay olduğuna göre
takvimlerimizi bunlara göre ayarlamamız son derece doğal. Bugün
kullandığımız Gregoryen takvimin babasını, M.Ö. 45 yılında Sezar
hazırlamış. Bu takvimin başlangıcı da Cleopatra ile ilk buluşmasıymış.
Ancak bu takvim 128 yılda bir 1 gün atarmış. Bunu engelleyecek ince
ayar 15 Kasım 1582'de yapılmış.
3-Pusula (206): Pusula, eski Çin hanedanlıklarından Qin'in bilim
adamları tarafından keşfedilmiş. Çinli büyücüler, mıknatıs taşlarını fal
bakarken kullanıyormuş. Sonunda birileri mıknatıs taşlarının belirli bir yönü
gösterebildiğini fark etmiş ve ilk pusula böylece ortaya çıkmış. Ancak
bu pusuladan çok, bir platformun üzerine bırakılmış bir kaşıkmış.
Manyetize edilmiş bir iğnenin yuvarlak bir kutuya konması ise 850 ile 1050
arasında bir zamanda, yine Çin'de gerçekleşmiş. Pusula olmasaydı neler olurdu
bir düşünsenize!
4-Matbaa (1439): Yazılı bilgiyi ucuz olarak kitlelere ulaştırmak mümkün
olmasaydı Rönesans da olmazdı, Pazar sabahı tam sayfa çengel bulmaca
çözme keyfi de. Matbaa için gerekli çabaları Johann Gutenberg göstermiş ama
safça bir insan olduğundan sürekli kandırılmış. İlk basılan İncil de
Bay Gutenberg tarafından değil, makinesine el koyan ortağının oğlu
tarafından matbaaya gitmiş. Neyse ki kitaplarda hep Gutenberg'in ismi var da
adamcağızın kemikleri sızlamıyor.
5-Mekanik saat (16. yy): Saati öğrenmenin tarihi kısmıyla
ilgilenmeyelim, o kısım epey uzun. 1577'de dakikayı gösteren ilk saat yapılmış. Jost
Burgi'nin amacı, astronomların kullanacağı bir yardımcı üretmekmiş.1656'da
sarkaç icat edilmiş, bu da saatleri daha güvenilir hale getirmiş.
Koluna saat takan ilk kişi ise Fransız matematikçi ve filozof Blaise Pascal.
Yıllardan 1660. Saat kavramını standartlarına oturtan ise 1878'de Sir
Sanford Fleming olmuş.
6-Mikroskop (16. yy): Lensler ve büyüteçler, Antik Yunan uygarlığında
bile biliniyormuş. Ancak onlar bu lensleri yapmayı değil, sadece ortası
kenarlarından daha geniş kristallerin etkilerini biliyormuş. 1590'da
iki gözlük imalatçısı Zaccharis Janssen ve oğlu Hans, bir tüpün içine
dizdikleri lenslerin yakındaki bir cismi 10 kat yakına getirdiklerini
fark etmiş. 1700'lü yılların başında Anton van Leeuwenhoek, 270 kat büyüten
bir mikroskop yapmış ve olaylar gelişmiş!
7-Teleskop (1608): Cam, M.Ö. 3500 gibi bulunmuş ama lens haline gelmesi
için 5000 sene geçmesi gerekmiş. Hans Lippershey, ilk lensi 1600'lü
yılların başında yapmış. Aslında doğruyu söyleyelim, mikroskopta da
okuduğunuz gibi çok önceleri de lensler yapılıyormuş ama nedense tarihe
adını o yazdırmış. Teleskop ise 1609'da, ünlü İtalyan bilim adamı
Galileo Galilei tarafından icat edilmiş. Bu teleskop cisimleri 30 kat
büyütebiliyormuş. Aynalarla ışığı toplayarak daha performanslı bir
teleskobu bulan kişi ise 1704'de Isaac Newton olmuş.
8-Buhar motoru (1698): Buhar motoru, endüstri devriminin başlamasına,
dünya için iyi, o dönemde yaşayan zavallılar için pek fena bir sürü
olayın yaşanmasına sebep oldu. İlk kez hayvan gücü aşılıyordu ve insanlar
çılgınca sürekli bu gücü kullanacakları yeni alanlar buldular. Bunun
için 1968'de buhar motorunun patentini alan Thomas Newcomen'e teşekkür etme
nezaketini gösterdiler mi bilemeyiz tabii.
9-Elektrik (1832): Elektrik, elektron akışıyla enerjinin transfer
edilmesi sonucu oluşur. Elektriğin M.Ö. 600'lü yıllarda bilindiği, Antik
Yunanistan'da kürklere amber sürülerek statik elektrik elde edildiği
yazılır. Amberleri kürklere o kadar çok sürerlermiş ki gözle görülen
elektrik akımları bile oluşurmuş. Elektrik denince akla Edison'un
gelmesi ise kendisinin başarılı bir halkla ilişkilerci olmasından
kaynaklanıyormuş sadece. Yoksa buluşta katkısı olan daha pek çok bilim adamı var.
Elektrikli sandalyeyi de maalesef Edison bulmuş. Laboratuvar ortamında
elektriği ilk kez elde edebilenler ise aynı yıl ayrı ayrı çalışmalarla
Michael Faraday ve Joseph Henry.
10-Plastik (1862): İnsan yapımı ilk plastik, 1862'de Alexander Parkes
tarafından İngiltere'de yapılmış. Selülozdan yapılan bu madde, ısıtılıp
yumuşatılarak kalıba dökülüp soğuyunca, kalıbın şeklini alarak
çıkıyormuş.
Bundan önce buna benzer bilinen tek madde Charles Goodyear'ın bulduğu
yollarla işlenen doğal kauçukmuş.
11-Radyo (1895): Radyo, gelişimini iki buluşa borçlu: telefon ve
telgraf. Bu ikisi olmasaymış radyo da olmazmış. 1860'ta İskoç fizikçi James
Clerk Maxwell, radyo dalgalarının varlığını keşfetmiş. İtalyan mucit
Guglielmo Marconi, 1895'te ilk kez bilinçli olarak radyo dalgaları gönderip
almayı başarmış. Ancak bugün modern radyonun mucidi, bir takım yasal
düzenlemeler sonucu Nikola Tesla sayılıyor.
12-Penisilin (1928): Penisilin'in tüm ekmeğini Alexander Fleming yese
de küfün antibiyotik etkisini ilk olarak 1896'da Ernest Duchesne
keşfetmişti.
Tabii bilimsel olarak; yoksa taa Mezopotamya'ya, Maya uygarlıklarına
dönmemiz gerek. Yani besin zehirlenmelerinin en önemli sebebi olan
stafilokok bakterilerinin, penicillium cinsi küfle öldürülebildiğini
kayda geçiren kişi Alexander Fleming'dir. Penisilinin tıptaki hayati önemi,
ilk kez II. Dünya savaşı sırasında kanıtlanmış.
13-PC (1936): Kişisel bilgisayarı kim buldu diye sorarsak tek bir yanıt
almamız biraz zor. Bilgisayar tek bir parçadan oluşmayan komplike bir
makine ve haliyle üretimine sınırsız sayıda kişi katkıda bulunmuş.
Bütün bu parçalar da ayrı birer icat olarak nitelenmeli belki de. Ancak ilk
programlanabilir bilgisayar, Konrad Zuse tarafından üretilen Z1'dir.
Yıllardan taa 1936. Ancak bu makinenin tarihini PC'ler için kullanmamız
ne derece doğru bilemiyoruz. Aslında aramızda kalsın, hiç değil ama ne
yapalım ki ilk örnek bu.
14-Transistör (1947): Transistör, bir devreyi açıp kapayan, bir sinyali
güçlendiren, farklı dirençteki devre parçalarını birbiriyle uyumlu hale
getiren, , şeydir. Biz bilmiyoruz, öyle diyorlar.
Transistör için ayrıca elektrik elektronik camiasının en mühim keşfi de
diyorlar. Ne yaptığını tam bilmesek de 1947'de transistörü buldukları
için John Bardeen, Walter Brattain ve William Shockley'ye teşekkür borçluyuz
sanırız.
15-Kalp pili (1950): Kalp pili, kalbin atış hızını ayarlayan bir cihaz.
Kanadalı John Hopps, vücut sıcaklığının aniden düşmesi anlamına gelen
hipotermiya'ya çare bulmak için radyo dalgalarıyla vücut sıcaklığını
artırmaya çalışırken, tesadüfen kalbin durduğunda mekanik olarak tekrar
çalıştırılabildiğini keşfetmiş. İlk ürettiği kalp pili o kadar büyükmüş
ki vücudun dışında taşınması gerekiyormuş.
16-Lazer (1960): LASER, "Light Amplification by the Stimulated Emission
of Radiation" kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma. İlk kez
1917 yılında Albert Einstein tarafından "hayal edilmiş". 1954'te
"maser" denilen teknoloji bulunmuş, "light" kelimesi yerine "microwave"
kelimesini koyun. Lazerden tek farkı görünmez olmasıymış. 1958'de "maser"in
mucitleri Charles Townes ve Arthur Schawlow, görünür bir lazer üzerinde
çalışmışlar ancak ilk optik lazer ışınını yaratan kişi Theodore Maiman olmuş.
17-Cep telefonu (1973): Cep telefonu düşüncesi 1947'de ortaya çıkmış.
Arabalara nasıl telefon yerleştireceklerini düşünen bilimadamları,
yüksek güçlü vericileri aralıklı olarak yerleştirmektense düşük güçlü ucuz
vericileri sık aralıklarla yerleştirmenin daha başarılı bir sistem
olduğunu düşünmüşler. Tabii o sırada bunu yapabilecek teknoloji
ortalarda yokmuş. Martin Cooper, modern cep telefonu cihazının mucidi sayılıyor.
İlk cep telefonu görüşmesini 1973 yılının Nisan ayında o yapmış. 1977'de
ilk cihaz imal edilmiş ve 2000 tane sınırlı sayıda üretilerek piyasaya
çıkmış.
18-İnternet (1991): İnternetin büyükbabası ARPAnet'in ilk çalışmaları,
soğuk savaş döneminde yapılmış. Amaç, yeni bulunan NCP (Network Control
Protocol) protokolü sayesinde birbirine bağlanabilen bilgisayarlarla
birbirine uzak iki askeri üs arasında bilgi akışını devamlı tutmakmış.
1968'de artık ağır kalan ARPAnet yerine NSFnet kurulmuş ve bu sefer ağa
üniversiteler de bağlanmış. Bu ağ, bugün internet dediğimiz devasa
şeyin omurgasını oluşturmuş.
19-Tekerlek: Maalesef ilk tekerleği kimler buldu bilemiyoruz. Yani
düşünürseniz aslında özel bir seçim olmasını sağlayacak bir hikayesi
yok. Tabii şu an elimizin altındaki farede bile olması, özel bir seçim
olması için kafi bir neden denebilir. Tekerleğin icadından önce ağır cisimler
kaydırılıyormuş. Bir gün zeki bir mağara adamı, kaydırılan şeyin altına
tomruklar konursa daha rahat hareket ettiğini görmüş ve tekerlek için
ilk adım atılmış. Sürtünmenin fark edilmesi ve tomruğun yontularak aks
haline getirilmesi gibi çılgınca şeyler nasıl düşünüldü, aklımız almıyor. Biz
olsak hala ittiriyor olurduk.
Devir Patent Tescil Ofisi.
