Türkiye’de katma değerli üretim artışının olmazsa olmazı Ar-Ge ve inovasyon için yeni düzenlemeler bahar havası estirdi. Ar-Ge Reform Paketi olarak adlandırılan Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Kanunu yasalaşırken, Sınai Mülkiyet Kanun Tasarısı da TBMM’ye sunuldu. TÜBİTAK destekli Rekabetçi Sektörler Programı ise tarımı da kapsamına alarak devam ediyor.

Ar-Ge Reform Paketi

Araştırma ve geliştirmenin yanı sıra tasarımı da teşvik kapsamına alan Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 26 Şubat’ta Resmi Gazete’de yayımlandı. Ar-Ge merkezlerinde istihdamın desteklenmesinden, öğretim üyeleri ile üniversitelerin Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri gelirlerden yapılan kesintilerin kaldırılması ya da azaltılmasına kadar birçok yenilik içeren Kanun, TOBB desteğiyle Sistem Global Danışmanlık ve NoviCor Technology Partners firması tarafından hazırlanan “Ar-Ge Reform Kanunu’nun Getirdikleri” adlı raporda mercek altına alındı. Kanunun Şirketler, Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri, Yatırımcılar, Girişimciler ve Şahıslar için sağladığı Rekabet ve Fırsatların sıralandığı rapordan bazı başlıklar şöyle:

• Proje kapsamında Teknoloji Geliştirme Bölgesi (TGB) dışında geçirilen süreler karşılığında elde edilen ücretlerin tamamı gelir vergisi stopaj desteği ile SGK ve Damga Vergisi teşvikine tabi olabilecek. Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinde bulunan personelin yüksek lisans ve doktora için şirket dışında geçirdikleri zamanlar (yüksek lisans yapanlar için 1,5 yılı, doktora yapanlar için ise 2 yılı geçmemek üzere) istisna ve teşvike tabi tutulacak.

• TGB bünyesindeki şirketlerin Ar-Ge ve tasarım projeleri kapsamında yurt dışından yapılacak alet, edevat ve teçhizat alımları; gümrük vergisi ile her türlü fon, damga vergisi ve harçtan müstesna tutulacak.

• TGB’lerde yabancı uyruklu Ar-Ge ve tasarım personelinin istihdamı kolaylaştırılacak.

• İhtisas Teknoloji Geliştirme Bölgeleri kurulacak. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri hayata geçirilerek, 4691 sayılı Kanun kapsamındaki KDV istisnası başta olmak üzere tüm destek,teşvik, muafiyet ve istisnalardan yararlandırılacak.

• Tasarım merkezleri ve tasarım personelleri de Ar-Ge faaliyetlerine verilen tüm destek, teşvik, indirim ve istisnalardan yararlanabilecek.

• Kuruluşunun üzerinden 3 yıl geçmesine rağmen mücbir sebepler dışında herhangi bir faaliyette bulunmayan TGB’ler iptal edilecek.

• Ar-Ge, destek ve tasarım personelleri için gelir vergisi teşvik oranları arttırılacak. Bu oranlar, doktoralı olan ve Temel Bilimlerden (Matematik, Kimya, Fizik ve Biyoloji) birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 95; yüksek lisanslı olanlar ile temel bilimlerden birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 90; diğerleri için ise yüzde 80 olarak uygulanacak.

• Temel Bilimlerden mezun personeller de Ar-Ge personeli sayılacak, bu kişiler için iki yıl süreyle asgari brüt ücret tutarında hibe desteği verilecek. Sağlanacak destek, istihdam edilen personel sayısının yüzde 10’unu geçemeyecek.

• Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde öğretim üyesi istihdamının artırılması teşvik edilecek.

• Ar-Ge Merkezleri açılması için gerekli personel sayısı 30’dan 15’e düşürülecek.

• Üniversite-sanayi işbirliği kapsamında Ar-Ge projelerinde görevlendirilen öğretim görevlilerinin elde ettikleri gelirin minimum yüzde 85’i, öğretim elemanına verilecek.

• Teknogirişim Sermaye Desteği miktarı, 500.000 TL’ye çıkartılacak. Desteğe başvuru süresi mezuniyetten sonra 10 yıl olarak uygulanacak.

• Tekno girişimci firmalara olduğu gibi TGB içerisinde yer alan şirketlere doğrudan girişim sermayesi sağlayan firmalar da vergi indiriminden yararlanabilecek.

Sınai Mülkiyet Kanun Tasarısı neler getiriyor?

TBMM Başkanlığına sunulan Sınai Mülkiyet Kanun Tasarısı ile marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ile geleneksel ürün adlarına ilişkin hakların korunması ve bu suretle teknolojik, ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerçekleştirilmesine katkı sağlamak amaçlanıyor.

TBMM Başkanlığına sunulan ve komisyondan geçen Sınai Mülkiyet Kanun Tasarısı ile coğrafi işaretler konusu da yasal altyapıya kavuşacak.

Marka Koruması

Marka, bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla; kişi adları dahil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilecek.

Marka koruması, tescil yoluyla elde edilecek. Tescil başvurusu yapılan bir markanın, tescil edilmiş veya önceki tarihte başvurusu yapılmış marka ile aynılığı ya da benzerliği ve kapsadığı mal veya hizmetlerin aynılığı ya da benzerliği nedeniyle, halk tarafından ilişkilendirilme ihtimali de dahil karıştırılma ihtimali varsa, itiraz üzerine başvuru reddedilecek. Tescil tarihinden itibaren 5 yıl içinde marka sahibi tarafından Türkiye’de ciddi biçimde kullanılmayan ya da kullanımına 5 yıl kesintisiz ara verilen markanın iptaline karar verilecek. Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması’na taraf devletlerden birinde bulunan gerçek ya da tüzel kişiler veya bunların halefleri, markanın tescili için yaptıkları başvuru tarihinden itibaren altı aylık süre içinde, Paris Sözleşmesi hükümleri

kapsamında aynı marka, mal veya hizmetler için Türkiye’de başvuru yapma konusunda rüçhan hakkından yararlanacak.

Tescilli markanın koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 10 yıl olacak. Bu süre, 10’ar yıllık dönemler halinde yenilenecek.

Marka hakkına tecavüz

Marka sahibinin izni olmaksızın markayı kullanmak; markayı taklit etmek; tecavüz yoluyla kullanılan markayı taşıyan ürünleri satmak, dağıtmak, ithal işlemine tabi tutmak, ihraç etmek, ticari amaçla elde bulundurmak; marka sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek “marka hakkına tecavüz” sayılacak. Başkasına ait marka hakkına tecavüz ederek mal üreten veya hizmet sunan, satışa arz eden veya satan, ithal ya da ihraç eden, ticari amaçla satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişiye bir yıldan üç yıla kadar hapis ve 21 güne kadar adli para cezası verilecek. Marka koruması olduğunu belirten işareti mal veya ambalaj üzerinden yetkisi olmadan kaldıran kişiye, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası verilecek. Yetkisi olmadığı halde başkasına ait marka hakkı üzerinde devretmek, lisans veya rehin vermek suretiyle tasarrufta bulunan kişi iki yıldan dört yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.

Geleneksel ürün adının tescili

Sınai Mülkiyet Kanun Tasarısı’nda, coğrafi işaret hakkı, geleneksel ürün adı hakkı ile birlikte düzenleniyor.

Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı başvurularının bültende yayımlanması suretiyle ilan ücretleri ortadan kaldırılacak. İlan süresi altı aydan üç aya indirilerek tescil süreci kısaltılacak, enstitü kararlarına itiraz imkanı getirilecek.

Bilimsel ve teknolojik gelişmeler, üretimde yeni metotların geliştirilmesi, iklim değişikliği gibi nedenlerle ürün özelliklerinde meydana gelebilecek değişiklikler sicile kaydedilebilecek.

Kanunun yayımı tarihinden önce TPE’ye yapılmış ulusal ve uluslararası marka ve tasarım, coğrafi işaret, ulusal patent ve faydalı model başvuruları, başvuru tarihinde yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre tamamlanıp, sonuçlandırılacak.

Patentin hükümsüzlüğü davası, menfaati olanlar, Cumhuriyet savcıları veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından, patentin koruma süresince veya hakkın sona ermesini izleyen 5 yıl içinde açılabilecek.

Patent hakkı, koruma süresinin dolması, patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi veya yıllık ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi halinde sona erecek. Hakkı sona eren patentin konusu, kamuya ait olacak.

Sınai mülkiyet hakkı devredilebilecek, miras yoluyla intikal edebilecek, lisans konusu olabilecek, rehin verilebilecek, teminat olarak gösterilebilecek, haczedilebilecek veya diğer hukuki işlemlere konu olabilecek.

Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı hakkı, lisans, devir, intikal, haciz ve benzeri hukuki işlemlere konu olamayacak, teminat olarak da gösterilemeyecek.

Marka, tescil edildiği mal veya hizmetlerin tümü veya bir kısmı için devredilebilecek.

Tescil tarihinden itibaren 5 yıl içinde ciddi biçimde kullanılmayan ya da kullanımına 5 yıl kesintisiz ara verilen markanın iptaline karar verilecek.

Hizmet buluşu, serbest buluş

Çalışanın, bir işletme veya kamu idaresinde yükümlü olduğu faaliyeti gereği gerçekleştirdiği ya da büyük ölçüde işletme veya kamu idaresinin deneyim ve çalışmalarına dayanarak iş ilişkisi sırasında yaptığı buluş, hizmet buluşu sayılacak, bunun dışında kalanlar serbest buluş olarak kabul edilecek.

Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara buluşları için ödenecek bedel, buluştan elde edilen gelirin üçte birinden az olamayacak. İşveren, hizmet buluşuyla ilgili hak talep edebilecek. İşverenin buluşu kullanması halinde, buluşu yapan çalışan makul bir bedelin kendisine ödenmesini isteyebilecek. TPE, buluşun milli güvenlik açısından önem taşıdığı kanısına varırsa, başvurunun bir suretini görüş almak üzere Milli Savunma Bakanlığına iletecek. Bakanlık, başvuru işlemlerinin gizli yürütülmesine karar verirse, patent başvurusu sahibi, başvurunun gizli tutulduğu süre için devletten tazminat isteyebilecek.

Türk Patent Enstitüsü; tasarım veya ürün tanımına uymayan, kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı, yeni olmadığı tespit edilen tasarım tescil taleplerini reddedecek.

Kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı başvurular

Tasarım, yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olması şartıyla kanunla sağlanan tüm haklar kapsamında korunacak.

Tasarım koruması başvuru tarihinin kesinleştiği tarihten itibaren başlayacak.

Enstitü; tasarım veya ürün tanımına uymayan, kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı, korumadan yararlanamayacak gerçek veya tüzel kişilerce yapılan, Paris Sözleşmesi’nde yer alan hükümranlık alametleri ile bu kapsam dışında kalan ancak kamuyu ilgilendiren, dini, tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği işaretlerin, armaların, nişanların veya adlandırmaların uygunsuz kullanımını içeren, yeni olmadığı tespit edilen tasarım tescil taleplerini reddedecek. Başvuru sahipleri, karara karşı, bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde itiraz edebilecek. Tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 yıl olacak. Bu süre 5’er yıllık dönemler halinde yenilenerek 25 yıla kadar uzatılabilecek. Tescilsiz tasarımlar, koruma talep edilen tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten itibaren 3 yıl koruma süresine sahip olacak. Çalışanların bir işletmede yükümlü olduğu faaliyeti gereği gerçekleştirdiği tasarımların hak sahibi işveren;öğrenciler ve stajyerlerin tasarımlarıyla öğretim elemanlarının bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirdiği tasarımların hak sahibi ise üniversiteler olacak. Öğretim elemanları gerçekleştirdikleri tasarımlardan elde edilen gelirin en az yarısını alacak.

Patent ve faydalı model

Teknolojinin her alanındaki buluşlara yeni olması, buluş basamağı içermesi ve sanayiye uygulanabilir olması şartıyla

patent verilecek. Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı buluşlar; mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemler sonucu elde edilen ürünler hariç, bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik biyolojik işlemler; insan veya hayvan vücuduna uygulanacak tüm tedavi yöntemleri; oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir gen dizisi veya kısmi gen dizisi de dahil olmak üzere insan bedeninin öğelerinden birinin sadece keşfi; insan klonlama işlemleri, insan eşey hattının genetik kimliğini değiştirme işlemleri, insan embriyosunun sınai ya da ticari amaçlarla kullanılması, insan ya da hayvanlara önemli bir tıbbi fayda sağlamaksızın hayvanlara acı çektirebilecek genetik kimlik değiştirme işlemleri ve bu işlemler sonucu elde edilen hayvanlar patent verilerek korunmayacak. Yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşlar, faydalı model verilerek korunacak. Başvuru tarihinden başlamak üzere patentin koruma süresi 20 yıl, faydalı modelin koruma süresi 10 yıl olacak.

İnsan klonlama işlemleri,insan eşey hattının genetik kimliğini değiştirme işlemleri, insan embriyosunun ticari amaçlarla kullanılması, patent ile korunamayacak.

Tarım da Rekabetçi Sektörler Programı’nda

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın, Türkiye ile AB arasındaki mali işbirliği anlaşması kapsamında, Türkiye’deki bölgesel farklılıkların dengelenmesi için KOBİ’lerin rekabet gücünün artırılarak sosyal ve ekonomik kalkınma sağlanması amacıyla yürüttüğü Rekabetçi Sektörler Programı’na bu yıl tarım da girdi. Tarımsal sanayinin geliştirilmesi, tarım ürünlerinin saklanması ve pazarlanması gibi sektörün ihtiyaçduyduğu konularda destek verilecek projeler arasında; Maraş Biberi Kümelenme Projesi, Fıstık İşleme Sektörü Ortak Sanayi Altyapısı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Özellikli Gıda Kümelerinin Etkinleştirilmesi, Giresun Lisanslı Fındık Deposu ve Spot Borsa Kurulması, Şanlıurfa Pamuk Borsası ve Lisanslı Depo Kurulması, Ordu Arım Balım Peteğim Projesi ile Rize Çay Araştırma ve U y g u l a m a M e r k e z i P r o j e s i de bulunuyor

Devir Patent Tescil Ofisi.